Je�eli nale�no�ci wynikaj�ce z koszt�w post�powania oraz sytuacja maj�tkowa strony to uzasadnia, organ mo�e za��da� z�o�enia przez stron� zaliczki na pokrycie koszt�w...

(…) jak masz dziś wykitować, to dziś wykitujesz, i nie pomoże ci żadna ochrona.

Obowi�zek pokrycia koszt�w przez stron� zale�y zatem od tego, czy post�powanie zosta�o wszcz�te z urz�du, czy na wniosek strony oraz czy strona spowodowa�a powstanie koszt�w, kt�re by�y dla post�powania zb�dne.
Nb. 250
238
Rozdzia� XII. Op�aty i koszty post�powania
� 34. Zasady wnoszenia nale�no�ci przez stron�
239
Zasada zawarta w art. 261 � 1 KPA stanowi, �e warunkiem przeprowadzenia post�powania lub dokonania okre�lonych czynno�ci jest uprzednie wniesienie wymaganej op�aty. W sytuacji gdy op�ata nie zostanie uiszczona, organ prowadz�cy post�powanie wyznaczy stronie termin nie kr�tszy ni� 7, a nie d�u�szy ni� 14 dni na wniesienie nale�no�ci. Je�eli w wyznaczonym terminie nie zostanie ona pokryta, podanie zostaje zwr�cone lub czynno�� wymagaj�ca op�aty zostaje zaniechana. Wyj�tek od tej regu�y normuje art. 261 � 4 KPA. Zgodnie z tym przepisem, czynno�ci organu podejmowane s� mimo nieuisz-czenia op�aty, je�eli:
1) niezw�ocznego za�atwienia sprawy wymagaj� wzgl�dy spo�eczne lub wa�ny interes strony,
2) dla czynno�ci przewidziany jest termin zawity i
3) podanie wnios�a osoba zamieszka�a za granic�.
Dokonanie czynno�ci mimo nieuiszczenia op�aty nie oznacza zdj�cia ze strony obowi�zku zap�aty, lecz jedynie przesuni�cie zap�aty w czasie. Kodeks daje jednak organowi prowadz�cemu post�powanie mo�liwo�� zwolnienia strony w ca�o�ci lub w cz�ci od ponoszenia op�at, koszt�w i innych nale�no�ci. Przes�ank� udzielenia takiego zwolnienia jest niew�tpliwa niemo�no�� poniesienia przez stron� op�at, koszt�w i nale�no�ci zwi�zanych z post�powaniem. Zwol^ nienie od op�aty skarbowej jako nale�no�ci obj�tej przepisami o zobowi�zaniach podatkowych nast�puje z zastosowaniem przepis�w Ordynacji podatkowej.
Wysoko�� koszt�w post�powania, osoby zobowi�zane do ich poniesienia oraz termin i spos�b ich uiszczenia organ ustala w postanowieniu wydawanym jednocze�nie z wydaniem decyzji.
W wyr. z 14.11.1995 r. (SA/Gd 2749/94, ONSA 1996, Nr 4, poz. 172) NSA stwierdza, i� wydanie postanowienia o kosztach post�powania przed wydaniem decyzji, gdy stronie dor�czono oba te akty ��cznie, nie budzi zastrze�e�.
Na postanowienie w sprawie koszt�w post�powania osobie zobowi�zanej do ich poniesienia s�u�y za�alenie oraz skarga do s�du administracyjnego. Sformu�owanie art. 264 � 2 KPA okre�laj�ce uprawnionego jako osob� oznacza, �e uprawnienie do z�o�enia za�alenia s�u�y zar�wno stronie, jak i innemu uczestnikowi post�powania, na kt�rego na�o�ono obowi�zek pokrycia koszt�w.
III. Inne nale�no�ci
251 Na uwag� zas�uguje rozr�nienie op�at, koszt�w i �nale�no�ci zwi�zanych z tokiem post�powania" wprowadzone w regulacji art. 265 i 267 KPA. O ile w art. 261 � 1 KPA termin �nale�no�ci" zosta� zastosowany do ��cznego okre�-
Nb. 251
lenia op�at i koszt�w, o tyle wyodr�bnienie �nale�no�ci zwi�zanych z tokiem post�powania" we wskazanych przepisach ma uzasadnienie w tym, �e obci��enia finansowe zwi�zane z post�powaniem nie wyczerpuj� si� na op�atach
I' i kosztach post�powania. Niekt�re dzia�y prawa administracyjnego przewiduj� wnoszenie p�atno�ci, kt�re nie s� ani op�atami, ani te� kosztami samego post�powania.
Zastosowany w powo�anych artyku�ach termin �nale�no�ci" pozwala uzna�, �e intencj� ustawodawcy by�o przyznanie organowi prawa do zwalniania strony w ca�o�ci lub w cz�ci ze wszelkich p�atno�ci, je�eli s� wymierzane lub pobierane przez ten organ i maj� zwi�zek z post�powaniem. Zastosowanie terminu zbiorczego podnosi elastyczno�� regulacji, co na gruncie zmieniaj�cego si� stanu prawnego poszczeg�lnych dzia��w prawa administracyjnego ma osobne uzasadnienie.
Osobn� kwesti� na gruncie omawianej regulacji jest odpowied� na pytanie, 252 czy koszty post�powania powinny stanowi� hamulec dla ��dania wszcz�cia post�powania lub wyst�powania z okre�lonymi wnioskami w toku czynno�ci procesowych. Na tle post�powania administracyjnego jest to zagadnienie pochodne w stosunku do post�powania s�dowego, gdzie op�aty s�dowe nie powinny stanowi� ograniczenia prawa do s�du. Podobnie w post�powaniu administracyjnym, je�eli czynno�� jest warunkiem uzyskania okre�lonego uprawnienia, to
| op�aty nie powinny by� ustalane tak wysoko, aby utrudnia�y realizacj� interes�w strony. Por�wnanie post�powa� obu rodzaj�w nie mo�e pomija� zasadni-